24 Aralık 1761’de doğan III.Selim’in babası III. Mustafa, annesi ise Mihrişah Sultan’dır. III. Ahmed’den sonra tahta geçen I. Mahmud ve III. Osman’ın çocukları olmamış, aradan geçen kırk yıl zarfında hânedanda erkek şehzade doğmadığı için Selim’in dünyaya gelişi üzerine İstanbul’da büyük şenlikler yapılmış ve şairler şehzadeye muhtelif tarihler düşürmüşlerdi: “Dehre Sultan Mustafadan geldi Şehzade Selim,
Eyledi âfakı ruşen mevlîdi Sultan Selim…”
III.Selim şehzadeliği dönemini “kafes” denen usulle geçirmiş, bu dönemin büyük bölümünü Şimşirlik Dairesi’nde hapis olarak yaşamıştı. Amcası I.Abdülhamid tahtın başka varisi olmamasından dolayı Selim’in eğitimine özen göstermiş ve ona iyi muamele etmiştir, tabiri caizse Selim’in üzerine titremiştir. Şehzade Selim ‘’İlhami’’ mahlasını kullanarak şiirler yazdı ve musiki dersleri aldı, ayrıca kendisi de besteler yaptı. Osmanlı padişahlarının hemen hemen hepsi şiirle, musikiyle ilgilenmiştir. Aldıkları eğitim sayesinde arkadaş çevreleri de genelde şairler, müzisyenler gibi insanlar olmuş ve bu tür insanlar padişahlar nezdinde hep değer verilen kişiler olmuştur. Ama Osmanlı padişahlarından hiçbirinin mûsiki sevgisi, ilgisi ve bestekârlığı III. Selim düzeyine ulaşmamıştır.¹ Özellikle geleneksel tambur üslûbunun üstadı Tanbûrî İzak’tan aldığı tambur dersleriyle devam etmiştir. Mûsikiyle en fazla meşgul olduğu dönem şehzadelik yılları olmuş ve en güzel eserlerini bu dönemde bestelemiştir.² Sultan III. Selim’in, 1 Ayin, 1 Durak, 1 Tevşih, 2 İlâhi, 29 Peşrev, 29 Saz Semaisi, 1 Kâr, 10 Beste, 10 Semai, 20 Şarkı olmak üzere toplam 104 bestesi günümüze kadar ulaşmıştır. Şiirle de ilgilenen III.Selim İlhamî mahlasının yanı sıra İlham ve Selimî mahlaslarını da kullanmıştır. Şiirlerinden oluşan bir Divanı bulunmaktadır. III. Selim aynı zamanda iyi derecede Farsça ve Arapça bilmekteydi.
Yorgun hükümdar I. Abdülhamid, Özü Kalesi’nin Ruslar tarafından işgalini bildiren sadrazam kaimesini okurken, âniden gelen bir felç sonucu 7 Nisan 1789’da vefat etti. Seher vakti Darüssaâde ağası hareme Sultan Selim’in oturduğu daireye gitmiş ve huzurda yer öperek saltanat nöbetinin kendisine geldiğini bildirmişti. Veliaht heyecanla yerinden kalkmış ve beraber haremden çıkmışlardı. Daha sonra devlet erkânı vaziyetten haberdar edilip birer birer saraya davet edildiler. Ricale,erkâna ipka kürkleri giydirildi. Bir nisan sabahında sofadan, Sarayburnu’ndan, Yedikule’den, Kızkulesi’nden ve Hisarlardan atılan toplar Sultan Selim’in cülûsunu bildiriyordu. Yeni padişah Osmanlı tahtına başında “Yusufi tabir olunan kisve ve sorguç, ala kaplı kapace tabir olunan mücevher şemseli ve kebir yakalı kürk” giyinmiş olarak oturmuştu.
29 Mayıs 1807 tarihinde tahtı amcasının oğluna bırakan III. Selim, 28 Temmuz 1808 tarihinde öldürüldü.
Bazı besteleri ve şiirleri:
Ey Gaziler Yol Göründü
Ab’ü tâb ile bu şeb hâneme cânân geliyor
Gazel
Hayli demdir ki dönüb külbe-i ahzâne kafes
Bâis oldı bize bu mertebe ahzâne kafes.
N’ola rahm etse felekler bana feryadımdan
Oldı bülbül gibi mürg-i dilime lâne kafes.
Şimdi şehbâz-ı dil ister ki adûsıyle cidal
Fırsat elvermiyor amma bize meydane kafes.
Şimdi ilhamî n’ola şi’rin olursa mahfi
Görmeğe vermez aman nazmını yârflne kafes.
Bugünkü Türkçe’yle: Hayli zamandan beri gam kulübesine dönüp kafes
Bu derece gam çekmemize sebep oldu kafes.
Feryadımdan felekler bana acısa ne olur
Bülbül gibi olan gönül kuşuma yuva oldu kafes.
Şimdi gönül doğanı düşmanı ile dövüşmek ister
Amma, kafes bize fırsat ve meydan vermiyor.
İlhamî, şiirin mânası gizli imiş ne çıkar,
Kafes senin nazmını dostlara göstermez.
Şarkı
Bir pür cefâ hoş dilberdir
Müptelâyım hayli demdir
Elbet gönül arzu eder
Şeftalisi her dem terdir.
Öpebilsem, sevebilsem
Yâr yâr aman aman
Gül yanağı her şeb terdir.
Yalvardıkça inat eder
İnsaf eyle gayri yeter
Üzerine pek varamam
Korkarım ki kaçar gider.
Bir tenhada bari bulsam
Çevre sebep nedir sorsam
Oynayarak usul ile
Gerdanından pûse alsam.
Öpebilsem, sevebilsem
Yâr yâr aman aman
Gül yanağı her şeb terdir.
1.DİA,Nuri Özcan,Selim III/ 2.Bölüm Mûsiki
2.A.g.e
Osman Sefa YALÇIN
Cevapla
Want to join the discussion?Feel free to contribute!